Gmina Szumowo jest gminą wiejską w województwie podlaskim, powiat zambrowski liczącą ok. 5150 mieszkańców w tym ok. 1100 mieszkańców Szumowa. Gminę tworzy 20 wsi i zajmuje powierzchnię 141 kilometrów kwadratowych w tym powierzchnia lasów 3429 ha. Jest to gmina typowo rolnicza – ok. 90% ludności czynnej zawodowo pracuje w rolnictwie.
Szumowo położone jest w malowniczym pagórkowatym krajobrazie, otoczonym zewsząd lasami. Bezpośrednio graniczy z liczącym ponad 10 tys. hektarów kompleksem leśnym Czerwony Bór. W Szumowie znajduje się kościół, apteka, dwa ośrodki zdrowia, Urząd Gminy, Bank Spółdzielczy, lecznice weterynaryjne, Gminny Ośrodek Kultury, Ochotnicza Straż Pożarna, Warsztat Terapii Zajęciowej Sióstr Służek dla osób niepełnosprawnych, tartaki, sklepy spożywcze jak i przemysłowe oraz firma wydobywczo – przetwórcza kruszywa naturalnego.
Na terenie gminy znajduje się 5 szkół podstawowych, gimnazjum, przedszkole. Przy szkole podstawowej funkcjonuje sala gimnastyczna i boisko sportowe z których korzystają mieszkańcy gminy. Ponadto przy Szkole Podstawowej w Srebrnej niebawem zostanie oddana nowoczesna sala gimnastyczna. To już druga taka inwestycja w gminie Szumowo.
W rodzinnych gospodarstwach rolniczych dominuje uprawa zbóż oraz hodowla trzody chlewnej i bydła mleczno-opasowego. Funkcję uzupełniającą stanowią usługi i leśnictwo wykorzystujące zasoby kompleksu leśnego Czerwonego Boru. Inwestycjom zarówno w rolnictwie jak i gospodarce sprzyja również położenie Gminy, przez którą przebiega droga krajowa między regionalna nr 8 (E67): Warszawa – Białystok. Sieć dróg uzupełniają drogi powiatowe o łącznej długości 80 km i gminne 75 km. Bardzo dobrze rozwinięta jest sieć telefoniczna i teleinformatyczna.

Zarys historyczny

W tej części Polski osadnictwo sięga początków państwa polskiego. Istniało tu już wtedy kilka grodów książęcych, między innymi w Święcku i Porytym Jabłoni. Wokół znajdowało się niewiele małych osad rozrzuconych wśród olbrzymich lasów. Pierwsze pisane dokumenty o osadnictwie w obszarze gminy Szumowo pochodzą z przełomu XII i XIII wieku. Szumowo, wieś o pierwotnej nazwie Somowa Góra położona na południowych krańcach Czerwonego Boru wzmiankowana już w 1239 r. Rozwój całego regionu został zahamowany w wyniku najazdów Jaćwingów i następnie Litwinów. Tutejsze osady zostały opuszczone, jednak wiele nazw geograficznych przetrwało - tak też było z Szumowem ( Somowa Góra ). Dopiero 1385 roku, gdy zapanował pokój między Polską i Litwą  rozpoczął się drugi etap osadnictwa na tym terenie. Głównym ośrodkiem osadnictwa było Szumowo,  gdzie ulokowano siedzibę parafii oraz Głębocz Wielki, w której krzyżowało się szereg lokalnych szlaków handlowych. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1417 r., kiedy wieś kupił Wincenty z Głębocza, uzyskując w 1432 r. nadanie prawa niemieckiego na 30 włók ziemi. Szumowo stało się siedzibą jego potomków, Szumowskich herbu Lubicz. Następnie przeszło w posiadanie innych właścicieli. Na terenie obecnej gminy Szumowo dominowało osadnictwo szlacheckie. Układ wsi, to wielodrożnica rozwinięta z ulicówki i czytelnego założenia prostokątnego rynku. We wsi znajduje się kilka zabytkowych drewnianych domów, niektóre są ustawione szczytem do drogi.

Strona tytułowa publikacji z historii samorządu

Prezentacja multimedialna dotycząca historii samorządu i administracji Gminy Szumowo ( PDF 20 MB)

Warto zobaczyć

Szumowo szczyci się drewnianą synagogą pochodzącą z około 1933r. przeniesioną tu w 1946 r. ze Śniadowa. W 1768r. w Śniadowie, w pobliżu rynku, została pobudowana przez Żydów pierwsza drewniana bożnica, która spłonęła podczas pierwszej wojny światowej. Druga "szumowska" jest dziełem Jana Wojsa, cieśli ze wsi Duchny Młode, która powstała w 1933 roku. W 1942r. śniadowscy Żydzi zostali przez Niemców wymordowani. Synagogę przekształcono w magazyn zbożowy. Po wojnie śniadowska gmina jomidia do spraw opuszczonego mienia sprzedała bożnicę szumowskiemu proboszczowi i tym sposobem budowla trafiła na nowe miejsce w Szumowie. Dzisiaj, zachowana w dobrym stanie, pełni rolę domu parafialnego.

Przy zabytkowej drewnianej synagodze, stoją dwa pomniki. Jeden w formie kamienia z orłem poświęcony ofiarom drugiej wojny światowej, na którym wyryto napis: "Cześć bohaterom, ofiarom wielkiej wojny 1939-1945 z terenu parafii, zginęli na polu chwały, w obozach, w więzieniu, na wygnaniu". Drugi pomnik ma podobną formę, ale zamiast orła ma krzyż i wyryty napis: „Tu zginął śmiercią męczeńską z rąk niemieckich siepaczy we wrześniu 1941r.   Ks. Piotr Pianko Kanonik Proboszcz w Szumowie i Ks. AL.Łuniewski”.

Zabytki, które warto jeszcze zobaczyć to kościół klasycystyczny w Szumowie pw. Nawiedzenia NMP zbudowany staraniem ks. Tumossa w latach 1866-67, remontowany 1938 roku a następnie rozbudowany staraniem ks. prob. Mariana Czerwińskiego w 1980 r. Jednonawowy, orientowany, neobarokowy z boczną barokową wieżą i prostym, kwadratowym portykiem, wnętrze jest podzielone wysokimi półkolistymi wnękami arkadowymi. Świątynia pokryta jest dwuspadowym, blaszanym dachem. Strop jest płaski, natomiast okna nawy zamknięte łukiem odcinkowym. W środku znajdują się trzy ołtarze neoklasycystyczne z 1868 roku.

Obszar Gminy Szumowo jest naznaczony toczącymi się tu walkami podczas powstania listopadowego, styczniowego oraz drugiej wojny światowej. Na cmentarzu w Szumowie znajduje się pomnik żołnierzy, którzy polegli w 1920 i 1939 roku. W 2010 r. gmina Szumowo wraz z Wojewodą Podlaskim oraz Radą Pamięci walk i Męczeństwa Narodu Polskiego przeprowadziła remont generalny pomnika.

W okolicznym lesie znajduje się Miejsce Pamięci Narodowej – pomnik poświęcony pamięci zbiorowego mordu dokonanego przez hitlerowców na ludności żydowskiej.

W Łętownicy wystawiono pomnik żołnierzom, którzy zginęli w walce z niemieckim okupantem w 1939 roku.

W Srebrnej znajduje się pomnik poświęcony tym, którzy polegli w walce o wyzwolenie społeczne i narodowe. W Paproci Dużej znajduje się mogiła żołnierzy ochotników 201-go Pułku Piechoty, w którym są pochowani polscy żołnierze polegli w wojnie polsko-bolszewickiej z 1920 r.